2 bin yıllık bir kültürün sahibi, taşıyıcıları onlar.
Çok kırıldılar. Tarihteki “ilk soykırım” olarak kabul edilen katliamlara
maruz kaldılar. İçe kapanıklar. Zira hem inançları, hem
de yıkıcılığa kurban olmaları deneyimle sabit “ artık kimseye
güvenmiyorlar. dünyada varlığını sürdüren en eski kültür , en eski insan
topluluklarından biri olan Pomakları duymak, anlamak insanın, zarfa
değil mazrufa bakması gibi, manidar. Pomakların toprakla kurduğu
ilişki, güçlü geleneği, dilleri, ritüelleri, “dreaming stories”leri,
simgeleri, topluluk algısı farklı ve devletsiz bir tarihleri var.
Kökleri derinde, bu kültürün bugün yüz yüze kaldığı sorunlar ise,
köksüzleştirme politikalarının bir sonucudur.
Eleştiriler ve gerçekler karşısında hazımsızlık ile
saldırganlık Devletsiz Toplum bireylerinin, Egemen kültür
komplikasyonun altında ötekileşmiş iki kimlikli kişiliklerin tipik
özelliğidir. Yaşanan kültürel yozlaşma ve çürümenin bir sembolü ise Kumdan kaledir.
Pomak ulusunun yaşadığı değişim etkisini daha çok Pomakların ana dili Pomakçada gösteriyor. Değişimin
dinamikleri Pomaklar olarak kültür dünyamızı epey bir zorluyor.
Kültürümüzün geleneksel yapısı ve tarzında ciddi bir tıkanma gözleniyor.
Pomaklar siyasi alanda yoklar Pomakların siyaseti ise yaşanan Toplumsal
sorunun azda olsa var olan Pomak camiamızın ’çizgi dışına’
çıkmasına, egemen Kültür içinde erimesine bağlanıyor. Pomaklar Siyaset
soruna ideolojik yaklaşıyor ve ‘çözüm’ için ‘boşverdimci’ olmayı
seçiyorlar. Ne var ki Pomak Kültürünün sorunları derindir. Sorun yaşanan
değişime uygun çözümlerin üretilememesindedir.
Nitelik olmayınca anlamsızlık egemen oluyor
Yaşanan tıkanmanın başlıca nedeni dünya insanlığının ve
onun bir parçası olan Pomak toplumunun geçirdiği değişimler; bilim ve
teknik başta olmak üzere hayatın her alanında yaşanan - devrimsel –
gelişmelerdir. İnsanlığa engin ufuklar kazandıran,
kültür-sanat başta olmak üzere her alanda baş döndürücü gelişmeler
sağlayan değişim, herkes gibi Pomak insanını da derinden etkiliyor.
Çok yönlü ve çarpıcı etkileri olan söz konusu gelişmelerin yol açtığı
sonuçlar her gün biraz daha ivme, ayrıntı ve de somutluk kazanarak
hayatın derinliklerine iniyor. Orada yeni yaşam tarzı gibi, yeni bir
kültür algısı da şekilleniyor.Değişim Pomak toplumunu iliklerine kadar
çözüyor. Toplum bir yanıyla eski ilişki ve değer yargılarından
özgürleşiyor, diğer yanıyla da çağın değerleri temelinde yeniden
şekilleniyor. Değişim, bilimden sanata, felsefeden ekonomiye her şeyi
alt-üst ediyor. Bununla da kalmıyor; kendisine ayak uydurmayanı tasfiye
de ediyor. Dışlıyor, asimile ediyor. Dolayısıyla ayakta kalmanın yolu
çağımıza uygun siyaset, felsefe, kültür vs. üretmekten, yeni şeyler
yaratmaktan geçiyor.
Biz kendi kültürümüzü nasıl bir çözümlemeye tabi tutabiliriz?
Pomakların Hakim kültürler altında ezilmesi ve erimesi
geçirdiği değişime uygun kültür- sanat felsefesi üretilememesinden
kaynaklanıyor. Dünya değişti, çağ değişti, Pomak halkı
değişti; toplumsal ilişkiler, tarzlar, üretim biçimleri ve daha birçok
şey gibi kültürün algısı ve işlevi de değişti fakat, geçmişin dar
kalıplar içindeki kültür-sanat siyaseti değişmedi.Bu yüzden dünyanın ve
Pomak toplumunun yaşadığı değişime uygun çözümler üretilemedi.
Daha önce de yazmıştım her şeyden önce yeni bir felsefe üretilmelidir. Kültür
bireysel ve toplumsal felsefenin temelleri üzerinde yükseldiğinden,
Önce sanat, Müzik , Folklor , Tarih bilinci ve Dilimiz Pomakça ile
camiamız çağın değerleri ve toplumsal dinamiklerle etkileşim içinde
olan, Pomak toplumu ve bireyi oluşturmalıyız. Yaşadığı çağla
bütünleştirerek yeniden yaratan ve estetik kaygı taşıyan yeni bir Pomak
ulusu felsefesine ihtiyaç duymaktadır.
Son olarak diyeceğim ; Pomaklar yabancılaşmaya, ötekileşmeye , yozlaşmaya, çürümeye
ve gericileşmeye karşı bilinçlenmeli , direnmeli Pomak halkının
kültürüne sahip çıkmalıdır. Pomakçamızı ,Kültürümüzü sanat ve
edebiyat alanında geliştirip yaygınlaşması için; geçmişi bugüne, bugünü
yarınlara taşıma coşkusuyla “yüz çiçek açsın” şiarıyla yola çıkması ile
oluşacaktır.
Derleyen : Neşet DOĞAN
Kaynaklar ; Internet sitelerinden alıntılar ile derlenmistir